اثر حاضر برجسته ترین اثر محمد ارکون متفکر نامبردار و نواندیش اسلامی است.ارکون می کوشد از طریق پژوهش در بعضی از متون کلاسیک متفکران اسلامی،مانند ابن مسکویه و ابوحیان توحیدی و ... که عمدتا به قرن چهارم هجری تعلق دارند،ریشه های عمیق گرایش به اومانیسم و انسانگرایی را در فرهنگ اسلامی بازشناسی کند.از نظر این متفکر برجسته اسلامی،انحطاط و شکستی که گریبان فرهنگ انسانگرایانه را در تمدن اسلامی گرفته است باید از منظر جامعه شناسانه مورد تدقیق و پژوهش قرار گیرد.کافی نیست بگوییم سلطه مکتب اشعریت بر اعتزال،موجب پژمردن روح فرهنگ اومانیستی در اسلام شده است.پژوهشگران باید به عوامل برون دینی و درهم تنیده سیاسی،اقتصادی و اجتماعی و خاصه جهانی شدن،بیشتر از عوامل درون دینی اعتنا و توجه کنند.چنانکه ریشه های انحطاط روشنگری در تمدن غرب و انجامیدن به پدیده های زشت و مصیبت بار نازیسم و فاشیسم را نمی توان به عقلانیت روشنگری منحصر کرد.
